به گزارش خبرگو ، به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری این مطلب را امروز چهارشنبه 9 اسفند 96 در همایش تخصصی زبان مادری که به همت پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون پژوهشگاه به مناسبت گرامیداشت روز جهانی زبان مادری برگزار شد، اعلام کرد.

او زبان را مهم‌ترین مظهر فرهنگی دانست و گفت: «یکی از ویژگی‌های مظاهر فرهنگی این است که امکان تداوم فرهنگی را فراهم می‌کنند.» 

او با اشاره به این نکته که ژنتیک عامل انتقال فرهنگ در اهل یک سرزمین نیست گفت: «فرهنگ از طریق تماس با مظاهر فرهنگی منتقل می‌شود و تداوم پیدا می‌کند و همه اهل یک فرهنگ بنا به میزان تماس خود با مظاهر یک فرهنگ از آن برخوردار می‌شوند.»

بهشتی با بیان اینکه در بین مظاهر فرهنگی، بخش غیر ملموس و به ویژه زبان بیشتر امکان انتقال فرهنگی را پیدا می‌کند، زبان را حامل دانایی دانست و گفت: «اهل یک سرزمین بیش از هر چیزی از طریق زبان این دانایی را منتقل می‌کنند.»

او تفاوت زبان مادری با زبان غیرمادری را تفاوتی ماهوی دانست و گفت: «زبان مادری جان دارد اما دیگری درواقع جسد زبان است که می‌توانیم آن را کالبدشکافی کنیم و وارد جزییات دقیق آن شویم اما نمی‌توانیم آنچه را که ادراک می‌کنیم به خوبی با آن بیان کنیم به طور مثال وقتی عصبانی یا عاشق می‌شویم یا زمانی که می‌خواهیم شعر بسراییم نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم چرا که گویی چیزی کم دارد، همان چیزی که زبان مادری حاوی آن است.»

رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اظهار کرد:  «کسانی که فقط نگاه سیاسی به زبان دارند و زبان را وسیله ارتباطی مسائل و روزمره که عمیق ترین آن مسایل حقوقی و اداری است، می‌دانند، به این امر بی توجه هستند که بزرگ‌ترین ثروت هر سرزمینی فرهنگش است و اگر مسیر تداوم و برخورداری از این فرهنگ به هر شکلی بسته شود مردم آن سرزمین را اهلیت شان خارج و از بهره‌مندی از فرهنگ محروم کرده‌ایم.»

او با تاکید بر اهمیت مقوله زبان مادری نه فقط برای زبان شناس‌ها بلکه حتی برای اهل همان محل به دلیل این که حامل دانایی است گفت: «زبان مادری باید برای مصرف افرادی باشد که زبان متعلق به آنها است.»

او همچنین با تاکید بر لزوم توجه به آموزش زبان توسط مادر گفت: «کودک در ابتدا معنا را درک می‌کند و سپس کلمات و زبان را می‌آموزد به طور مثال او ابتدا سوزش آتش را می‌شناسد و بعد اسم آتش را می‌آموزد در حالیکه در یادگیری زبان غیرمادری (جسد زبان) ابتدا اسم را می‌آموزیم و سپس به دنبال معنا هستیم.»

به گفته او، انسان در زبان مادری به مانند یک شاعر با زبان مواجه می‌شود و به همین دلیل زبان حامل دانایی و فرهنگ است.

بهشتی در پایان با تبریک روز جهانی زبان مادری گفت: «شاید ایران یکی از کشورهایی باشد که بیشتر از همه در معرض تهدید در جهان است چرا که ایران ثروت زیادی در بحث زبان و گویش دارد و این ثروت زیاد در کنار بی مبالاتی خطرناک تر می شود و در معرض از دست دادن دارایی هایمان قرار می‌گیریم.»  

ضرورت محترم شمردن زبان مادری

محمدرضا باطنی، استاد بازنشسته دانشگاه تهران سخنران دیگر این نشست بود که به دلیل بیماری موفق به حضور در این گردهمایی نشد و متن سخنرانی او برای حضار قرائت شد.

او با تاکید برلزوم توجه به این نکته که زبان مادری را در چه معنایی به کار می بریم، گفت: «امروز زبان مادری در دو معنای متفاوت به کار می‌رود، در معنای نخست زبان مادری، زبانی است که فرد قبل از هر زبان دیگری می‌آموزد به طور مثال زبان فارسی برای  بسیاری از فارسی زبان‌ها از بدو تولد آن را شنیده و سپس به آن سخن می‌گویند، زبان مادری محسوی می‌شود.»

او در ادامه افزود: «معنای دوم زبان مادری کاربرد جدیدی است و به زبان اقلیت‌های قومی گفته می‌شود که در یک کشور چند زبانه زندگی می‌کنند که زبان رسمی آنجا با زبان آنها متفاوت است مثل کردی، لری، ترکی و غیره.»

او در توضیح علت نام‌گذاری روز 21 فوریه (اول اسفند ماه) از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی زبان مادری گفت:  «پس از انکه هندوستان در سال 1974استقلال خود را به دست آورد مسلمانان هند به رهبری محمدعلی جناح، علم جدایی بر افراشته و خواستار کشوری جداگانه برای مسلمانان شدند.»

باطنی با اشاره به بی‌فایده ماندن اصرار گاندی برای منصرف کردن آنها گفت: «عاقبت خواسته مسلمانان هند جامه عمل پوشید و کشور پاکستان به وجود آمد و دولت زبان اردو را به عنوان زبان رسمی کشور اعلام کرد.»

او افزود: «این تصمیم دولت باعث ایجاد تنش هایی در ایالت بنگال شد چرا که بیشتر مردم آنجا به زبان بنگالی صحبت می‌کردند.»

به گفته او، در سال 1947 که پاکستان استقلال خود را به دست آورد  به دو تکه شرقی و غربی تقسیم شد، پاکستان شرقی، ایالت بنگال را در بر می‌گرفت و همان جایی است که امروز بنگلادش نامیده می‌شود.

او  با اشاره به این که پاکستان شرقی در سال 1971 استقلال خود را به دست آورد و نام بنگلادش را بر خود گذاشت گفت: «در 21 فوریه سال1952 دانشجویان  دانشگاه‌های پاکستان شرقی (ایالت بنگال) علیه تصمیم دولت که زبان اردور را زبان رسمی اعلام کرده بود، شورش  کردند و خواستند زبان بنگالی نیز دوش به دوش اردو به عنوان زبان رسمی شناخته شود.»

باطنی در ادامه افزود: «دولت به شدت با دانشجویان برخورد و به سوی آنها تیراندازی کرد و چهار دانشجو کشته شدند.»

او در ادامه به نامه یک نویسنده بنگلادشی مقیم کانادا در سال 1998 به کوفی عنان، دبیر کل سازمان متحد اشاره کرد و گفت: «این نویسنده از کوفی عنان درخواست کرد که روز 21 فوریه از طرف سازمان ملل روز زبان مادری اعلام شود، درخواستی که با موافقت کوفی عنان مواجه شد  و در سال 1999 یونسکو در اعلامیه‌ای این روز را به عنوان روز زبان مادر نامگذاری کرد.»

این استاد بازنشسته دانشگاه تهران اظهار کرد: «مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2008 روز 21 فوریه را به عنوان روز جهانی زبان مادری به رسمیت شناخت.»

او افزود: «سازمان ملل در قطعنامه خود به زمامداران کشورها توصیه کرد که زبان‌های مادری یعنی زبان اقلیت‌ها را محترم شمرده و درصدد سرکوب و نابودی آنها نباشند و از چند زبانگی و چندفرهنگی نهراسند.»