به گزارش خبرگو ، به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، غلامرضا مولوی عضو هیئت علمی بخش انگل‌شناسی پزشکی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، در نشست «مطالعات در حوزه میکروبیوم باستانی و انگل باستان‌شناسی» که در حاشیه نخستین کارگاه ژنتیک در حوزه باستان‌شناسی که به مدت سه روز به همت پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی در محل پژوهشگاه برگزار شد در خصوص باستان انگل‌شناسی یا دیرین انگل‌شناسی (paleoparasitology) تصریح کرد: «مطالعه و پژوهش بر روی مواد و باقیمانده‌های بیولوژیک حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی به‌منظور تشخیص عوامل انگلی در جمعیت‌های انسان و حیوان دوران باستان، باستان انگل‌شناسی است.»
او افزود: «نتایج حاصل از پالئوپارازیتولوژی قادر است به شناخت چرخه‌های غذایی، عادات و رفتار تغذیه، باورهای فرهنگی و همچنین وفور گونه‌های جانوران و گیاهان در گذشته‌های دوره تاریخی و ماقبل تاریخ کمک کند.»
مولوی تصریح کرد: «از طریق این یافته‌ها می‌توان به بسیاری از پرسش‌های موجود در حیطه‌های باستان‌شناسی، پاسخ‌های معتبر داد.»
او افزود: «قدمت پالئوپارازیتولوژی را می‌توان به کشف تخم‌های شیستوزوما هماتوبیوم در کلیه متعلق به مومیایی‌های مصر در 1250-1000 سال قبل از میلاد مرتبط دانست.»
عضو هیئت علمی بخش انگل شناسی پزشکی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: «از آن پس و تا‌کنون بسیاری از عوامل انگلی، شامل کرم‌ها و تک‌یاخته‌های بیماری‌زای انسان و حیوان در سایت‌های باستانی دنیا شناسایی شده است. در این میان تشخیص باکتری‌های عامل ایجاد بیماری‌های عفونی نظیر سل، وبا و طاعون نیز در مومیایی‌ها و دیگر بقایای بیولوژیک نیز حائز اهمیت.»
او با بیان اینکه این مطالعات بر روی مردان نمکی معدن چهرآباد، نمونه‌های شهر سوخته و دیگر سایت‌های باستانی کشف شده صورت گرفته است گفت: «مطالعه باستان انگل‌شناسی در ایران تا قبل از کشف مردان نمکی چهرآباد زنجان دارای سابقه‌ای نبوده است.»
مولوی بیان کرد: «با فراهم آمدن این موقعیت، مطالعات پالئوپارازیتولوژی در ایران نیز برای اولین‌بار بر روی نمونه‌هایی از قبیل کوپرولیت جوندگان،گوشتخواران و تک سمیان دو دوره تاریخی ساسانیان و هخامنشیان صورت گرفته است.»
او ادامه داد: «مطالعه بر روی بقایای بیولوژیک شهر سوخته با قدمتی مربوط به 3200-1800 ق.م عصر مفرغ نیز فرصت ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران ایرانی قرار داده است.»
این عضو هیئت علمی بخش انگل‌شناسی پزشکی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی تهران در پایان افزود: «مطالعات موردی دیگری نیز بر روی نمونه‌های به‌دست آمده از سایت‌های مختلف باستانی در ایران انجام شده است، که نتایج منتشرشده آن‌ها در مجلات معتبر جهان در دسترس است.»
گذشته و حال طاعون
احسان مصطفوی رئیس پایگاه و مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران و رئیس آزمایشگاه کشوری طاعون نیز در این نشست به بیان مواردی در خصوص وضعیت گذشته و حال طاعون در ایران و کشورهای همسایه پرداخت و خاطرنشان کرد: «طاعون هنوز یک نگرانی بهداشت عمومی در سراسر جهان، به‌ویژه در مکان هایی که دارای کانون‌های قدیمی این بیماری هستند.»
او تصریح کرد: «اپیدمی‌های متعدد این بیماری در تاریخ ایران ثبت شده است.»
مصطفوی در ادامه به مرور داده‌های موجود و گزارش‌های مربوط به وقوع اپیدمی‌های طاعون در انسان در گذشته و حال در ایران و کشورهای همسایه پرداخت و اطلاعاتی را در مورد زمان، مکان و شدت آن مورد بحث گذاشت.
او ابراز امیدواری کرد که با اطلاع از این موضوع همچون اکثر نقاط دنیا، زمینه برای مطالعات باستان‌شناسی در این حوزه برای شناخت بیشتر واقعیت‌های این بیماری در طول تاریخ فراهم شود.
رئیس آزمایشگاه کشوری طاعون با اشاره به مواجه ایران طی چندین قرن با اپیدمی‌های طاعون، گزارش کشورهای همسایه در سال‌های اخیر از این بیماری و گردش باکتری عامل بیماری در میان جوندگان و سگ‌ها در غرب ایران بر ضرورت توجه بیشتر و نظارت بر بیماری در مناطق با موارد گزارش شده انسانی و آلودگی در حیات وحش تأکید کرد.
میکروبیوم در انسان
مهدی روحانی عضو هیئت علمی بخش میکروب‌شناسی و مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران دیگر سخنران این نشست با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر مطالعات بسیاری در موضوع میکروبیوم در انسان و نقش باکتری‌هایی که در بدن انسان زندگی می‌کنند صورت گرفته است، گفت: «از یک سو این باکتری‌ها نقش بسیار مهمی در تکامل سیستم ایمنی انسان دارند و از سوی دیگر تغییر در سبک زندگی در سال‌های اخیر منجر به تغییراتی در این باکتری‌ها شده که در بروز برخی بیماری‌های آلرژیک بسیار مؤثر بوده‌اند.»
او افزود: «از آنجا که تغییر در این باکتری‌ها در سال‌های محدود نزدیک میزان اثر فراوانی بر بروز برخی بیماری‌ها داشته است، محققان به بررسی میکروبیوم انسان طی تکامل پرداخته‌اند.»
روحانی تصریح کرد: «با بررسی باکتری‌های موجود در فسیل مدفوع به جا مانده از انسان‌های نخستین، این نکته نشان داده شده است که تغییر سبک زندگی در انسان‌ها و پیشرفت در زندگی انسان (به‌عنوان مثال ترک خام‌خواری) منجر به تغییراتی در فلور میکروبی روده شده و با استفاده از باکتری‌های روده می‌توان نشانه‌هایی از تکامل را در انسان ردیابی کرد.»
شرکت‌کنندگان در نخستین کارگاه تخصصی ژنتیک در حوزه میراث فرهنگی که به‌مدت سه روز در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی نو و مرکز ذخیره ژنتیک زیستی ایران برگزار شد با مباحث ژنتیک باستانی، آنتروپولوژی و انسان‌شناسی، مطالعات میکروبیوم در نمونه‌های باستانی و... به‌صورت تئوری و عملی آشنا شدند.
