به گزارش خبرگو ،اعتماد نوشت: این در حالی است که پیش از این عنوان شده بود به خاطر کمبود منابع مالی دولت و البته در جهت اجرای برنامه‌های دولت برای حذف یارانه پر‌درآمدها، دولت برنامه‌های حذفی خود را اجرا خواهد کرد. برنامه‌هایی که به نظر می‌رسید تعداد قابل‌توجهی از یارانه‌بگیران را حذف خواهد کرد. در همین رابطه هم بود که سازمان هدفمندی یارانه‌ها مهلتی چند‌ماهه برای انصراف یارانه‌بگیرانی در نظر گرفت که نمی‌خواهند دولت شخصا حساب‌های مالی آنها را کنترل کند و تصمیم به قطع یا ادامه دریافت یارانه ماهانه آنها بگیرد.
هر چند این روال هم بی‌حاشیه نماند و بسیاری از منتقدان معتقد بودند که وارسی حساب‌های شخصی مردم حریم شخصی محسوب می‌شود و دولت نباید به بهانه حذف یارانه‌ها حساب‌های شخصی مردم را چک کند. اما دولتی‌ها معتقد بودند که اگر یارانه‌بگیری نمی‌خواهد حساب مالی‌اش چک شود باید اعلام کند تا دولت حساب‌های او را رسیدگی نکند. روالی که انتقادات زیادی را به دولت وارد کرد اما مدافعان حذف یارانه‌بگیران معتقد بودند که دولت باید هر‌چه سریع‌تر یارانه‌بگیران واقعی را مشخص کند تا یارانه که فشار سنگین مالی را ماهانه به دولت وارد می‌کند دقیقا به افراد واجد شرایط برسد.
طبق آمار اعلامی از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها در حال حاضر بیش از ۷۶ میلیون نفر در هر ماه یارانه نقدی دریافت می‌کنند که این تعداد بالغ بر ۹۵ درصد جمعیت کشور هستند. در حالی تعداد یارانه‌بگیران و پرداخت غیرهدفمند یارانه نقدی بزرگ‌ترین معضل اجرای این قانون به شمار رفته و همواره موجب ایجاد کسری در عملکرد مالی آن می‌شود که طی هفت سالی که از کلید خوردن قانون هدفمندی یارانه‌ها گذشته همواره بیش از ۷۵ میلیون نفر یارانه دولتی دریافت می‌کنند و هیچگاه به‌طور‌کامل تعداد یارانه‌بگیران کشور کاهش نیافته‌اند و همواره هر تعداد از یارانه‌بگیران با برنامه‌های دولتی مشمول حذف شده‌اند بار انتقادات به دولت موجب شده تا یارانه‌بگیران همواره همان تعداد قبلی باقی بمانند.
دولت هر ماه برای پرداخت سرانه یارانه ٤٥ هزار و ٥٠٠ تومانی هر یارانه‌بگیر باید بالغ بر ٣هزار و ٤٠٠ میلیارد تومان در ماه و سالی ٤٢ هزار میلیارد تومان منابع دولتی را که می‌تواند بخشی از بودجه سایر برنامه‌های اقتصادی دولت را تامین کند صرف پرداخت یارانه‌های دولتی می‌شود. همین آمار نشان می‌دهد که دولت برای تامین مناب یارانه ٣٥ هزار میلیارد تومان آن را از محل صرفه‌جویی (اصلاح قیمت) حامل‌های انرژی تامین می‌کند و مابقی میزان تامین اعتبار از محل پرداخت‌های نقدی دولت صورت می‌گیرد که در نتیجه حاصلی جز کسری بودجه دولت ندارد که نتیجه آن کندی در روال اجرای پروژه‌های عمرانی و زیر ساختی کشور می‌شود. با وجود اینکه دولت براساس قانون بودجه مکلف به حذف یارانه‌بگیران غیرنیازمند است و باید در‌این‌باره اقدام کند، تازه‌ترین گزارش از عملکرد هدفمندی یارانه‌ها در پایان نیمه نخست امسال از این حکایت دارد که حدود ۷۶ میلیون و ۹۶ هزار و ۳۵۰ نفر در هر ماه یارانه نقدی دریافت می‌کنند.
با توجه به اینکه براساس آخرین سرشماری عمومی نفوذ و مسکن در حال حاضر ایران دارای حدود ۷۹ میلیون نفر جمعیت است باید گفت که بیش از ۹۵ درصد جمعیت کشور در حال حاضر یارانه نقدی دریافت می‌کنند که این آمار به صراحت نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از غیرنیازمندان به همراه نیازمندان دریافت‌کننده یارانه هستند. تعداد بیش از ۷۶ میلیونی یارانه‌بگیران در پایان شهریور ماه امسال در مقایسه با حدود ۷۵ میلیون و ۴۲۰ هزار نفر پایان سال گذشته بیش از ۶۵۰ هزار نفر رشد دارد. این افزایش در حالی ثبت شده که در نیمه اول امسال حدود ۷۴۳ هزار نفر متولدین جدید اضافه شده‌اند. همچنین بیش از ۱۰ هزار نفر با رای دیوان عدالت اداری، بالغ بر۸۲ هزار نفر با مجوز وزارت «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» و ۳۳۸۴ نفر از سوی بهزیستی در لیست یارانه‌بگیران اضافه شده‌اند، در مقابل فقط ۱۵۹ هزار و ۸۵۵ نفر فوتی و انصرافی ثبت شده است.
(٢٩/٨/٩٦ ایسنا) با وجود تکالیفی که قانون بودجه طی سال‌های گذشته برعهده دولت گذاشته تا برای حذف یارانه‌بگیران اقدام کند و همواره مورد تایید بوده در نیمه اول امسال نیز هیچ‌گونه حذفی از سوی دولت نه انجام و نه ثبت شده است. این در حالی است که در چند سال اخیر آماری که قبلا اعلام شده تنها نشان از حذف سه میلیون نفر دارد.
حتی در ماه‌های گذشته با وجود درخواست‌هایی که از مسوولان برای اعلام برنامه خود در مورد حذف یارانه‌بگیران وجود داشته، پاسخ صریحی اعلام نشده و تنها اخیرا نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه این موضوع را به بودجه ۱۳۹۷ ارجاع داده است؛ وعده‌ای که به نظر نمی‌رسد همراه با نتیجه تاثیرگذاری در روند فعلی پرداخت یارانه‌ها باشد چرا که طی سال‌های گذشته بارها این برنامه و تکالیف در تبصره هدفمندی یارانه‌ها در قانون بودجه آمده و نشانی از اجرا نداشته است. و حالا با اظهارات جدید نوبخت، سخنگوی اقتصادی دولت به نظر می‌رسد ادامه این روال در سال ٩٧ مجددا تنها به تعداد یارانه‌بگیران دولتی می‌افزاید و گرهی از گره‌های اقتصادی دولت که قرار بود با کم کردن تعداد یارانه‌بگیران باز شود؛ گشوده نخواهد شد و ممکن است دولت با کسری بیشتری بودجه مواجه شود؛ روالی که مسوبق به سابقه است.
کسری بودجه دولت تشدید می‌شود
این امر مورد توجه بایزید مردوخی، اقتصاددان نیز هست، او تصمیم دولت برای پرداخت یارانه به یارانه‌بگیران همچون روالی که تاکنون اجرا شده است را روشی غلط می‌داند که نتیجه‌ای جز افزایش فشارهای مالی بر دولت ندارد و در نتیجه موجب افزایش کسری بودجه دولت می‌شود. بایزید مردوخی معتقد است: «بارها و بارها هم مقامات دولتی و هم کارشناسان و دلسوزان نظام گفته‌اند که اعطای یارانه به همه اقشار جامعه هیچ توجیهی ندارد و این روال اشتباهی بود که در دولت نهم و دهم هم اجرا شد و همچنان ادامه دارد. اگر‌چه در ابتدای اجرای این طرح نیز متولیان اجرای آن قصد نداشتند که به همه مردم یارانه بدهند اما روالی که بر توزیع یارانه حاکم شد، موجب شد تا دولت مجبور شود بدون دست زدن به تعداد یارانه‌بگیران به همه یارانه بدهد.»او با اشاره به اینکه طبق برنامه‌ای که دولت نهم و دهم برای اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها پیش‌روی خود داشتند، تاکید کرد: «طبق آن برنامه قرار بود، افرادی که از تمکن مالی خوبی برخوردار هستند مشمول دریافت یارانه نشوند و بر همین اساس هم دولت از مردم خواست تا با خود‌اظهاری در مورد دارایی‌های‌شان دولت را در دسته‌بندی یارانه‌بگیران کمک کنند، اما آنچه در آن روزها شاهد بودیم ارایه اطلاعات غلط از سوی برخی افراد بود که در نتیجه موجب شد دولت مجبور شود به همه مردم یارانه بدهد.»این اقتصاددان با تاکید بر اینکه برخی اظهارات افراد درخصوص دارایی‌های‌شان نادرست است، می‌گوید: «در همان زمان موجب شد تا هیچگاه دولت‌ها نیز نتوانند از نظر اخلاقی به اظهارکنندگان بگویند اطلاعات غلط ارایه کرده‌اید و از لیست یارانه‌بگیران حذف‌شان کنند و این موجب شد تا حذف یارانه‌بگیران مرفه برای دولت به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات تبدیل شود که هر بار با عدم همراهی مجلس با دولت بازگشت به خانه اول ثبات یارانه‌بگیران را به همراه داشته است.»بایزید مردوخی با اشاره به اظهارنظر برخی مردم که دریافت یارانه را حق شان می‌دانند ادامه می‌دهد: «راهکار فرار دولت از بار کسری بودجه‌ای که با ادامه پرداخت یارانه به همه مردم گریبان دولت را گرفته است، شهامت و جسارت مردمی است که بتوانندبا انصرف از دریافت یارانه به کمک دولت آمده و اجازه بدهند تا دولت یارانه‌اش را به کسانی بدهد که نیازمند واقعی هستند.»
تورم ٩٧ با تداوم پرداخت یارانه به همه مردم
مرتضی اسدی، اقتصاددان دیگری است که ادامه پرداخت یارانه‌های نقدی مردم را علاوه بر کسری بودجه موجب ایجاد تورم در کشور می‌خواند و معتقد است: «از اهداف اقتصاد دولت قبلی و فعلی این بود که یارانه‌ها را هدفمند کنند و قطعا در آن زمان که من نیز در وزارت اقتصاد در جریان تدوین برنامه هدفمندی یارانه‌ها بودم، قرار نبود طرح هدفمندی یارانه‌ها به برنامه‌ای پوپولیستی از سوی دولت و ایجاد ناکارآمدی در رفتار اجتماعی تبدیل شود.»
او با اشاره به تصمیم اخیر دولت برای پرداخت یارانه به همه مردم همچون روالی که تاکنون انجام شده است، می‌گوید: «ادامه این روال احیای پوپولیسم در کشور است و قطعا اهداف اصلی اجرای این طرح را زیر سوال می‌برد شاید این روال در کوتاه‌مدت مناسب باشد اما قطعا برای جلوگیری از آسیبی که به اقتصاد وارد می‌کند دولتمردان باید در بلندمدت به دنبال راهکار جایگزین باشند تا هم باری را از دوش دولت بردارند و هم یارانه‌ها را به معنای واقعی هدفمند کنند.»این اقتصاددان با اشاره به برنامه‌های بلندمدت یا کوتاه‌مدتی که بهتر است از سوی دولت اجرا شود تاکید می‌کند: «تجربه موفق نظام‌های تامین اجتماعی که در تمام دنیا اجرا شده و نتایج موفقی را نیز به همراه داشته است از راهکارهایی است که دولت باید در دستور کاری خود قرار دهد. این سیستم با پوشش همه‌جانبه افراد جامعه باعث تخصیص بهتر یارانه‌های دولتی به همه اقشار جامعه می‌شود و در عین حال که نیاز ندارد دولت وارد حریم شخصی افراد شود اجازه می‌دهد مدیریت شده به همه مردم یارانه یکسان پرداخت کند.»
اسدی پرداخت یارانه نقدی را بدترین نوع حمایت دولت از مردم می‌خواند و ادامه می‌دهد: «پرداخت یارانه نقدی تنها در شرایطی توجیه پذیر است که فرد واقعا محتاج دریافت کمک نقدی باشد در غیر این صورت این پرداخت‌ها نتیجه‌ای جز افزایش تورم و آثار اجتماعی نامحدود در کشور ندارد. این روال با توجه به آمارهایی که حکایت از دریافت یارانه توسط همه مردم دارد که بعضا جزو اقشار آسیب پذیر محسوب نمی‌شوند نتیجه اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها را به بیراهه می‌برد و باعث افزایش نرخ تورم درکشور می‌شود.»او همچنین کسری بودجه را نتیجه تداوم پرداخت یارانه‌ها به مردم می‌داند و می‌گوید: «قطعا این نوع پرداخت یارانه‌ها هم آثار تورمی و هم کسری بودجه هنگفتی را به دولت تحمیل می‌کند. در حقیقت تداوم پرداخت یارانه‌ها به مردم موجب شده تا به جای اینکه دولت خود را وام‌دار مردم بداند مردم خود را وام‌دار دولت بدانند که تبعات خوبی ندارد.»اسدی می‌افزاید: «نظام تامین اجتماعی تجربه‌ای است که در همه کشورها تقریبا اجرا شده و نتایج خوبی هم به همراه داشته است بهتر است حالا که مجلس و مردم برای کاهش تعداد یارانه‌بگیران همراهی با دولت ندارند، دولت به سمت اجرای نظام‌های تامین اجتماعی به جای اجرای هدفمندی یارانه در بلندمدت باشد.»
دست خالی تولید
آلبرت بغزیان از دیگر اقتصاددانانی است که معتقد است: «اجرای هدفمندی یارانه‌ها باری است که دولت به دوش می‌کشد و مجبور است برای اینکه تبعات منفی اجرای این طرح را روزی از دوش اقتصاد و دولت بردارد به تعدیل یارانه‌بگیران بپردازد. تعدیلی که شاید بهتر بود از روز اول اجرای این طرح مدنظر قرار می‌گرفت و دولت وقت به جای اینکه به همه یارانه بدهد باید به تعداد محدودی یارانه می‌داد چرا که روال حاضر که بعد از تخصیص یارانه به همه و تفکر برای کاهش یارانه‌بگیران است، قطعا با واکنش‌های متعددی رو‌به‌رو می‌شود.»او با اشاره به واکنش‌های ضربتی که دولت در سال‌های گذشته و البته ماه پیش برای بازار ارز انجام داد، تاکید می‌کند: «شاید دولت بهتر است واکنشی همچون واکنش ضربتی که برای بازار ارز انجام داد نیز برای بحث یارانه‌های نقدی هم انجام دهد و با استفاده از اطلاعات حساب‌های مردم و اطلاعات سازمان مالیاتی و بورس و... به دسته‌بندی یارانه‌بگیران پرداخته و یک‌بار برای همیشه تکلیف یارانه‌بگیران مرفه را مشخص کند.»این اقتصاددان حرکت دولت برای عقب‌نشینی از موضع حذف یارانه‌بگیران را واکنشی سیاسی می‌خواند تا اقتصادی و ادامه می‌دهد: «قطعا هیچ دولتی نمی‌خواهد از محبوبیت خود بین مردم بکاهد و تصمیم اخیر دولت برای پرداخت یارانه به همه مردم نیز در همین راستا انجام شده چرا که دولت نمی‌خواهد به خاطر حذف یارانه‌بگیران در شرایط سیاسی عدم محبوبیت قرار گیرد.»بغزیان با تاکید بر اینکه قطعا این عقب‌نشینی بار تورمی و کسری بودجه برای دولت خواهد داشت، اظهار می‌کند: «شاید اگر دولت برنامه پرداخت یارانه تولید را ماه به ماه عقب بیندازد شاهد اتفاق ناگواری نباشیم اما پرداخت یارانه نقدی برای مردم به صورت ماهانه تنها بر تورم و کسری بودجه دولت می‌افزاید. دولت می‌توانست با پرداخت یارانه تولید هم از میزان تورم زا بودن این یارانه‌ها بکاهد و هم از مردم می‌خواست با استفاده از کالاهای ساخت داخل به اشتغال زایی، افزایش کیفیت تولیدات داخل و چرخش چرخ اقتصاد کمک کنند. در حقیقت این روش، روش اقتصادی‌تری برای هزینه کردن یارانه‌ها بود.»
احیای پوپولیسم
مرتضی اسدی:«از اهداف اقتصاد دولت قبلی و فعلی این بود که یارانه‌ها را هدفمند کنند و قطعا در آن زمان که من نیز در وزارت اقتصاد در جریان تدوین برنامه هدفمندی یارانه‌ها بودم، قرار نبود طرح هدفمندی یارانه‌ها به برنامه‌ای پوپولیستی از سوی دولت و ایجاد ناکارآمدی در رفتار اجتماعی تبدیل شود.ادامه این روال احیای پوپولیسم در کشور است و قطعا اهداف اصلی اجرای این طرح را زیر سوال می‌برد.»
روال اشتباه
بایزید مردوخی: «بارها و بارها هم مقامات دولتی و هم کارشناسان و دلسوزان نظام گفته‌اند که اعطای یارانه به همه اقشار جامعه هیچ توجیهی ندارد و این روال اشتباهی بود که در دولت نهم و دهم هم اجرا شد و همچنان ادامه دارد. اگر‌چه در ابتدای اجرای این طرح نیز متولیان اجرای آن قصد نداشتند که به همه مردم یارانه بدهند اما روالی که بر توزیع یارانه حاکم شد، موجب شد تا دولت مجبور شود بدون دست زدن به تعداد یارانه‌بگیران به همه یارانه بدهد.»
