به گزارش خبرگو ،سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه در برنامه 'جهان آرا' به پرسشها درباره برجام پاسخ داد.اوابتدا اظهارامیدواری کرد این گفت وگو همراه با تقوا باشد ولی بارها درحین برنامه، ناگزیر شد به مجری تذکر دهد بحث را به شوخی و مباحث ژورنالیستی نکشاند و 'شلوغش نکند'.

در بخشی از این برنامه مجری به عراقچی گفت فیلم هایی وجود دارد که آقای ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا سخن می گویند، می گوید مواضع و کارها روی انتخابات بعدی ما اثر می گذارد، ما نباید با برگ سیاست خارجی در سیاست داخلی بازی کنیم و این موضوعی مورد قبول همه دنیاست.

عراقچی پاسخ داد: همه ما قطعا اصول را رعایت می کنیم، من در آن جلسه حضور داشتم، اصلا منظور ایشان چنین نبود، نمی خواهم دفاع کنم ولی صادقانه می گویم آقای ظریف چهل سال است که در این نظام کار می کند، در نیویورک و تهران، هم اکنون هم وزیر هستند وهزاران سخنرانی کردند، هزاران ساعت مذاکره کرده است. درست نیست در یک سخنرانی یک موضوع کوچک را از یک متن بردارید و برجسته کنید. من در آن جا بودم، باید قبل و بعد آن را بسنجید.

وی اظهار داشت: ظریف بیان کرد که مردم آزادانه انتخاب می کنند و اتفاقا در دفاع از انتخاب رییس جمهور قبلی احمدی نژاد صحبت می کرد که مردم به خاطر این که از دولت قبل ناراضی بودند آزادانه به دیگری رای دادند .

معاون وزیر امور خارجه گفت: بحث ، خوب و در چهارچوب نظام بود حالا اگر یک جمله را آن وسط بیرون بکشیدباید گفت می شود روی آن تفسیرهای دیگری هم قرار داد. به نظر من این طور نبود، گواهی می دهم منظور این نبود.

**توافق ژنو

مجری پرسید آیا چیزی که در برجام امضا کردیم همان چیزی بود که در ژنو توافق کردیم یا عقب نشینی هایی وجود داشت؟

عراقچی پاسخ داد: این سوال خاصی است . انتظار داشتم بپرسید که در ژنو یا برجام از این برگه چه طور استفاده کردید ؟ اگر بخواهیم ژنو را با توافق نهایی در وین مقایسه کنیم، ژنو یکسری خط مشی ها و اصول کلی را به عنوان یک توافق اولیه مشخص کرد و بعد ما آن را در طول دو سالی که مذاکره شد تبدیل به توافق با همه جزییات کردیم.

وی افزود: ژنو به عنوان توافق اولیه ، تواقفی در موضوعی ایجاد کرد که به سمت حاد شدن می رفت . هر دو طرف در ژنو توافق کردند که همان جا بایستند و شروع به مذاکره کنند، در ژنو گفتیم به این کفایت نمی کنیم که هر که هر جا هست بایستد باید انتهای مذاکره را بدانیم ، مشخص باشد که وقتی مذاکره می کنیم باید بدانیم که وارد مذاکره می شویم یا نه

معاون وزیر امور خارجه تاکید کرد: برای مهم بود که اخر مذاکره به غنی سازی ما احترام گذاشته شود و ادامه یابد. یکی از خطوط قرمز ما این بود که غنی سازی ایران برای یک روز هم متوقف نمی شود، غنی سازی ادامه می یابد و باید به این مساله احترام گذاشته شود

وی اضافه کرد: در ژنو در بحث برنامه هسته ای ایران ، محدودیت ها و رفع تحریم ها تصمیمات کلی گرفته شد. بعدها در توافق برجام گنجانده شد. در بحث تحریم ها توافق کردیم در انتهای راه باید همه تحریم های مرتبط با هسته ای به طور کامل برداشته شود. در توافق برجام این موضوع به طور کامل عنوان و اعمال شده است.

وی گفت: مساله اصلی رفع تحریم ها نبود، رفع تحریم ها یک خواسته بسیار بزرگ ما بود. بحران هسته ای 12 سال طول کشید، خواست اصلی و شعار اصلی مردم در این بحران چه بود؟ انرژی هسته ای حق مسلم ماست. اگر می خواستیم فقط برای تحریم ها وارد مذاکره شویم چرا کاری کردیم که وارد تحریم شویم؟ دنبال چه آرمانی بودیم؟ در این مقاومتی که در طول این سال ها کردیم ما به دنبال این شعار بودیم که انرژی هسته ای حق مسلم ماست

عراقچی افزود: تحریم ها برداشته شد، آن خواسته هایی که تمام تحریم های مرتبط با هسته ای که موضوع مذاکره بود محقق شد هم در متن برجام هم موضوع مذاکرات.

وی اضافه کرد: اعتقاد ندارم که ما وارد مذاکره شدیم برای رفع تحریم ها بلکه وارد مذاکرات شدیم که حق مسلم مردم ایران را تثبیت کنیم که این در مذاکرات و برجام تثبیت شد، این که جامعه بین الملل ،شوای امنیت و کشورهای 1+5 به برنامه هسته ای ما احترام بگذارند دستاورد بزرگ برجام است.

معاون وزیر امور خارجه گفت: ما تحریم هایی که به دنبال آن بودیم برداریم ، تحریم های مربتط با هسته ای است . تحریم های دیگری هم داریم. تحریم های اولیه آمریکا که بعد از گروگان گیری آمریکایی ها ما را تحریم کردند و به موجب آن هیچ آمریکایی حق ندارد به ایران هیچ سرویسی دهد . سپس در موضوع هسته ای تحریم های ثانویه را اعمال کردند. گفتند نه تنها فقط آمریکایی ها بلکه هر کسی که در دنیا با ایران تعامل اقتصادی کند ما ان را هم تحریم می کنیم.

وی افزود: ما در ژنو توافق کردیم که تحریم هایی هسته ای برداشته شود. در لوزان و برجام تحریم های ثانویه مطرح بود. تحریم های اولیه موضوع مذاکرات نبود. ما اجازه نداشتیم.

عراقچی اضافه کرد: اگر می خواستیم در مورد روابط اولیه صحبت کنیم باید در مورد روابط دو جانبه گفت وگو می کردیم ما اجازه چنین کاری نداشتیم.

** تحریم های اولیه و ثانویه

در ادامه برنامه، یامین پور درباره تحریم های خود آمریکا در حوزه هسته ای پرسید.

عراقچی جواب داد: حوزه تحریم های اولیه ربطی به هسته ای ندارد. هرچه آمریکا تحریم های هسته ای گذاشته ثانویه است. هیچ تحریمی نیست که آمریکا به خاطر هسته ای وضع کرده باشد و در توافق برجام برداشته نشده باشد .

معاون وزیر امور خارجه افزود: وقتی ما نزدیک شدیم به مراحل آخر در فروردین 94 در لوزان، آن داشته هایی که به آن رسیده بودیم در حقیقت به نوعی در یک بیانیه آوردیم. برجام تمام تحریم هایی که به خاطر هسته ای گذاشته شده چه ثانویه و چه غیر از آن را برداشت. تحریم هایی آمریکا گذاشته بود همه هسته ای بود به اضافه تحریم های اتحادیه اروپا، به اضافه تحریم های شورای امنیت که همه اینها را برجام برداشته است.

وی اضافه کرد: شما اگر می توانید الان یک مورد سراغ بیاورید مثلا قانون شماره فلان در کنگره آمریکا، قانون شماره فلان دراتحادیه اروپا یا هر بندی از قطعنامه فلان که برداشته نشده است .در آن صورت حق با شما است. بنابراین هیچ عقب نشینی از ژنو تا وین صورت نگرفته است.

عراقچی اظهار داشت: در بحث لغو و تعلیق، تمام خواسته ما این بود که تمامی تحریم ها باید همزمان با اقداماتی که ایران انجام می دهد لغو شود که این خواسته مهم ما بود. اروپایی ها هم قبول کردند، شورای امنیت هم قبول کرد که تحریم را لغو کند.

وی توضیح داد: تحریم های آمریکا دو دسته است؛ تحریم های کنگره آمریکا و تحریم های رییس جمهور آمریکا که آن قانون کنگره است و دومی دستور اجرایی رییس جمهور است.دستورات اجرایی رییس جمهور را آمریکایی ها گفتند ما آن ها را می توانیم لغو کنیم. ولی قوانین کنگره را نمی توانیم لغو کنیم. کنگره خودش باید آن را لغو کند. مثل این که الان کسی بیاید به ما بگوید که مجلس ما قوانین را لغو کند. مجلس ما خودش تصمیم می گیرد که قوانین را لغو کند یا نکند . آنها هم گفتند این با کنگره است. کنگره باید خودش لغو کند. کنگره ما که الان اکثریت آن دست جمهوریخواهان است و با کل قضیه مخالف است لغو نمی کند. ولی کاری که ما می توانیم بکنیم این است که با استفاده از اختیار رییس جمهور این تحریم ها را ویو یا اسقاط کنیم .

عراقچی اضافه کرد: ما این را گزارش کردیم. خود آمریکایی ها گفتند اگراصرارتان بر این است که قوانین کنگره لغو شود پس توافقی نخواهیم داشت. خود کنگره باید این را انجام دهد و ماهم اختیاری نداریم. ما فقط می توانیم ویوش کنیم که این موضوع به داخل منتقل شد. بحث شد و نتیجه گیری شد که عیبی ندارد. تحریم هایی که برای کنگره است را رییس جمهور آمریکا ویو کند ولی متعهد باشد که این ویو را تا پایان انجام دهد. این موضوع حتی در فرمایشات رهبر معظم انقلاب هم هست. سال 94 در صحبتی که برای مجلس خبرگان داشتند عین عبارات آن را دارم که اگر خواستید عین عبارات را دارم برایتان می خوانم.

معاون وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: ایشان- مقام معظم رهبری- فرمودند که تحریم ها باید لغو شود حالا بعضی از تحریم ها را می گویند رییس جمهور آمریکا اختیار ندارد همان هایی را که اختیار دارد لغو کند و این در داخل ایران پذیرفته شد.

یامین پور دوباره گفت که تحریم هایی را که رییس جمهور آمریکا داشت لغو شد.

عراقچی جواب داد: بله. دستورات اجرایی همه را لغو کرد که همه مکتوبات آن است.

یامین پور گفت پس این ویو چیست؟ این 120 روز چیست؟ این 120 ، 120 روز چیست که دوباره باید تصمیم بگیرند؟

عراقچی جواب داد: دوباره بگویم. ببنید تحریم های خود رییس جمهور آمریکا و دستورات اجرایی آن اینها همه لغو شد. قوانین کنگره، رییس جمهور آمریکا می تواند و اختیار دارد طبق قانون اساسی آمریکا که ویو کند یا اسقاط کند . این ویوها 120 روزه است. البته بعضی ها 120 روزه است و بعضی ها 180 روزه است. یعنی رییس جمهور آمریکا طبق قانون اساسی نمی تواند برای ابد قانونی را ویو کند. اینها گفتند که ما از این می توانیم استفاده کنیم.

معاون وزیر خارجه افزود: در برجام رییس جمهور آمریکا متعهد شده است که قوانین کنگره را ویو کند و متعهد شده است که بعد از هر 120 روز ویو کند و برای همین است که اگر الان آقای ترامپ ویو نکند در حقیقت نقض برجام را انجام داده است. این تعهدی است که آمریکایی ها در برجام کردند که فقط در مورد قوانین کنگره ، چون اختیار لغو با خودشان نبود و کنگره هم آمادگی لغو نداشت قرار شد که آنها ویو کنند و ویوها 120 روزه و 180 روزه است و تعهد کردند که به طور مرتبط آنها را تمدید کنند و کاری است که تا الان انجام داده اند.

مجری پرسید پس منظور از لغو کلیه تحریم ها همین اندازه بود یعنی لغو دستورات رییس جمهور است.

عراقچی جواب داد: لغو تحریم های اتحادیه اروپا ، تحریم های شورای امنیت و لغو دستورات اجرایی رییس جمهور و اسقاط تحریم های کنگره که به صورت مرتبط تکرار می شود.

مجری گفت که ما می خواهیم از زبان شما بشنویم که آمریکا در چه مواردی خودش رسما برجام را نقض کرده است.

عراقچی جواب داد: تعهد اصلی آمریکایی ها که لغو تحریم های رییس جمهور بود انجام شده است. آنچه که وی به تحریم های کنگره الان انجام شده البته ترامپ گفته ممکن است دفعه بعد انجام نشده است. حالا این بحث خود را دارد.

آنچه که ما به عنوان نقض تعهدات آمریکا قبول داریم و عنوان کردیم و به کمسیون مشترک هم اعلام کردیم و نامه هایی که نوشته شده است و اعتراض خود را ثبت کردیم موردی است که مربوط به پارگراف های 26 و 28 و 29 است که در آن امریکا و همه اعضای 5+1 همه متعهد شدند که برجام را با حسن نیت و در فضای سازنده اجرا کنند. که آقای ترامپ از زمانی که آمده شروع کرده به تخریب کردن.

** قانون ویزا و نقض برجام

عراقچی در پاسخ به این سوالی پیرامون قانون ویزا در آمریکا و اینکه آیا این قانون نقض فاحش برجام نیست ؟ گفت: به طور خاص این قانون نقض فاحش نیست.

وی در پاسخ این سوال که پاراگراف 29 نرمالیزاسیون روابط تجاری است و با این شرایط ایا قانون ویزا نقض آن به حساب نمی آید گفت: نقض فاحش حتما نیست حتی معمولی نیست، نقض بند 26 و 28 است و ازاین بابت که فضای کار اقتصادی با ایران را می توانست برای اتباع بعضی از کشورها مشکل کند از این زاویه می توان با آن برخورد کرد.

معاون وزیر امور خارجه در ادامه در پاسخ به این سوال که در برجام آمده است آمریکا نباید کاری بکند که اختلالی در آن ایجاد شود قانون ویزا رسما در برجام اختلال ایجاد می کند چرا نقض فاحش نیست،اظهار کرد: نقض فاحش در برجام عبارت خود برجام است؛ یک عبارت عدم اجرا داریم و یک عبارت عدم اجرای برجسته که به آن می گوییم نقض فاحش و این در خود برجام آمده است.

وی افزود: در هر نقضی طرفین به سمت از بین بردن برجام نخواهند رفت. یکی نقض فاحش است که برجام را به سمتی می آورد که کنار گذاشته شود ولی نقض معمولی را اصلاح می کنند.ما اعتراض کردیم که نقض بندهای 26 و 28 است . کاری که آن موقع آمریکاییها کردند این بود که در مورد افراد اقتصادی رییس جمهور آمریکا ویو کرد و ترتیبات دیگری گذاشت تا تبعات این را برای کسانی که می خواهند به ایران بروند در حوزه اقتصادی به حداقل برساند؛ ضمن اینکه کنسرت به برجام ربطی ندارد

وی ادامه داد: آن زمان امریکایی ها آمدند برای افرادی که بیزینس من هستند بحث ویو را به کار بردند. در بحث ویزای ده ساله ترتیباتی گذاشتند تا این افراد با مشکل مواجه نشوند.

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در پاسخ به این سوال که آیا شما به عنوان سرمایه گذار حاضر می شوید با تحریمهای 120 روزه اعتماد کنید در ایران سرمایه گذاری کنید؟ مثلا قرارداد توتال این همه تیتر درشت زدیم دست آخر زمان شروع قراردادهای ای پی سی اعلام کرد حرف رییس جمهور آمریکا برای من سند است؟ اظهار کرد: این طور نبود رئیس توتال گفت اگر اسنپ بک اتفاق بیفتد و تحریمهابرگردد آنها هم تابع خواهند بود.

عراقچی خاطرنشان کرد: شما فرمودید این ویوها باعث می شود نیایند با ایران کار کنند در دوسال گذشته موارد متعددی داشتیم که با ایران وارد کار اقتصادی شدند توتال هست هنوز هم کنار نرفته است و قرارداد را امضا کرده است.

وی ادامه داد: آماری امروز از وزارت اقتصاد گرفتم . طی دوسال گذشته هشتاد میلیارد دلار خطوط اعتباری به ما اختصاص داده شده و نزدیک به 29 میلیارد دلار توافقنامه هایش امضا شده و دوازده میلیارد دلارش اجرا شده است که البته غیر از توتال که سرمایه گذاری است.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه گفت:از وقتی که ترامپ آمده با همین حرفها که پاره می کنم تمدید نمی کنم فضای سردرگمی ایجاد کرده است ما هم با این اقدامات مقابله کردیم و ادامه خواهیم داد. حتما بحث تخریب که ایشان انجام میدهد نقض برجام است و با آن برخورد می شود .

وی در پاسخ به این سوال که در رفتار امریکاییها موارد دیگر نقض برجام داشتیم اظهار کرد: مواردی بوده است که در بعضی از جاها که تکالیفی داشتند تاخیر و تعلل انجام دادند در بحث مجوزهای خرید هواپیما توسط ایران را با تاخیر طولانی صادر کردند

عراقچی در پاسخ به این سوال که آیا خریدهایی که از ایرباس و بوئینگ صورت گرفته مجوزهایش صادر شده است گفت:بله امریکا مجوز فروش هوایپما به ایران را صادر کرده است. سفارشاتی که داده شده طبق روال دارد وارد می شود تا الان ده یازده هواپیما وارد شده است. موعد تحویل اکثر اینها 2018 است. ایرباس دو سه مورد آماده داشت که تحویل داد بقیه دارد ساخته می شود.

وی خاطرنشان کرد:اینکه هواپیماهای زمین گیر وجود دارد، مسئولین هواپیمایی باید توضیح دهند. همه اینها برای این نیست که مجوزی وجود ندارد. تعدادی موتورها ارسال شد به خارج و تعمیر شد برگشت . ما مسائل دیگری داریم . بحث مسائل مالی و اعتبارات هم دخیل است اما آنچه به برجام مربوط می شود برجام موانعی سر راه اقتصاد بود را برداشته است.

یامین پور در ادامه سوال کرد:گفته می شود مجوزی که برای ایرباس صادر شده موردی است ولی آمریکا تعهد کرده بود که مجوز کلی برای فروش هواپیما صادر کند .

عراقچی گفت: تعهد آمریکا در برجام موردی است آنها تعهد کردند کیس بای کیس باشد ضمن اینکه مجوز فروش هوایپما و تحریم فروش هواپیما تحریم اولیه است تحریم هسته ای نیست.

وی گفت: ما چند مورد از تحریم های غیر هسته ای هم توانستیم بگیریم ، تحریمهای اولیه یکی مهمترین هایش فروش هواپیما به ایران است که بعد از انقلاب گذاشته شده بود .یکی هم صادرات مواد غذایی و فرش ما به آمریکا است.

عراقچی اجازه به شعب غیر آمریکایی شرکتهای امریکایی را از دیگر تحریمهای اولیه آمریکا عنوان کرد و گفت: چهار پنج مورد اضافه تر بر تحریمهای هسته ای در برجام است ولی آمده است مورد به مورد آمریکایی ها مجوز می دهند.

** راکتور آب سنگین اراک

مجری پرسید که آمریکایی ها علیرغم گذشت مدت ها از اجرای برجام، تعهدات خود را انجام ندادند، آیا ما عجله نکردیم برای اجرای تعهداتمان؟ آیا ضروری بود که به این سرعت بتن ریزی کنیم؟

عراقچی پاسخ داد: در زمانی که برجام می خواست اجرایی شود ما باید یکسری اقدامات انجام می دادیم و یکسری اقدامات نیز آنان باید انجام می دادند. کارهایی که آنان باید می کردند این بود که تحریم ها را باید لغو می کردند، این کار یک مصوبه بود، ولی کارهایی که ما باید می کردیم چند ماه طول می کشید، این اقدام از تیر تا دی ماه طول کشید.

وی ادامه داد: بحث بر سر این بود که چه کسی اول اقدام را انجام دهد، نتیجه این شد که آن ها آمدند همه تحریم های خود را لغو کردند تاریخ اجرای آن را بعد از انجام اقدامات ایران قرار دادند، اول تحریم ها را لغو کردند، شورای وزیران اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل جلسه گذاشتند، تمام قطع نامه های قبلی را لغو کردند . آمریکایی ها هم دستورات لازم را دادند ولی دستور اجرا زمانی صادر می شد که ایران کارهایش را تمام کرده باشد.

وی گفت: ما شروع کردیم کارهایمان را انجام دادیم وقتی کارهای ایران انجام شد در یک روز مشخص لغو تحریم های آنان هم اجرایی شد.

عراقچی اضافه کرد: این کار طبق قول و قرار و عده ای که در برجام بود انجام شد. پس از آن به نقطه ای رسیدیم که همه کارها انجام شد . کارهایی که به صورت قانونی، انان باید در لغو تحریم ها انجام می دادند همه را انجام دادند ، از 26 دی 94 وارد اجرای برجام شدیم.

وی ادامه داد: در این جا بود که آمریکایی ها شروع به بازی کردند، هم دولت قبلی و هم دولت فعلی، بازی آنان چه بود؟ با این سخت گیری هایی که انجام می دادند و همچنین با هیاهوهایی که ترامپ انجام داد فضا را برای ما تخریب کردند که ما به صورت کامل نتوانیم از مزایای برجام استفاده کنیم.

عراقچی در مورد راکتور اراک گفت: اراک یعنی راکتور آب سنگین، آن چیزی که در اراک می ساختیم راکتور تحقیقاتی آب سنگین بود، راکتور قدرتی نبود که برق تولید کند، یک راکتور آب سنگین آسان ترین و سریعترین راه رسیدن به بمب هسته ای است به دلیل آن که در ضایعات سوختش پولوتونیوم پدید می اید پلوتونیوم را باز فراوری می کنند ماده اولیه برای بمب بدست می آید.

وی ادامه داد: تمام کشورهایی که سال های اخیر به سلاح هسته ای رسیدند، از جمله پاکستان و کره شمالی از همین راکتور آب سنگین به بمب هسته ای رسیدند، طبیعی بود که خودش مایه نگرانی جدی بود در بحث برنامه هسته ای مطرح شده بود که ایران دارای راکتوری است که می تواند سریع به بمب برسد.

عراقچی ادامه داد: ما هم که برنامه بمب اصلا نداشتیم، مذاکرات که شروع شد، از موضوعات اصلی مذاکره بحث اراک بود می گفتند باید اراک را جمع کنید، خط قرمزی که برای ما گذاشته شده بود که از همان خط های پررنگ قرمز رهبری بود که اراک باید راکتور آب سنگین باقی بماند، اگر می شود به لحاظ فنی پلوتونیوم را از بین ببرید اشکال ندارد ولی ماهیت آب سنگین اراک باید حفظ شود.

وی افزود: ما با همین خط قرمز به مذاکره رفتیم آمریکایی ها و اروپایی ها برای ماه ها اصرار می کردند که باید اراک را جمع کنید. طبیعی بود ما مقاومت کردیم. بعد گفتند که اگر اراک را جمع کنید یک راکتور آب سنگین پیشرفته مدرن برای شما می سازیم که ما رد کردیم.

وی فزود: دوباره بحث و جدل بود تا این که گفتند که اراک را جمع کنید اگر جمع کنید ما یک راکتور آب سبک پیشرفته مدرن می سازیم، 130 میلیون دلار هم هزینه می دهیم ما گفتیم نه ، دوباره چند ماه طول کشید گفتند بیایید یک راکتور ترکیبی داشته باشید که هم با آب سنگین و هم سبک کار کند.

وی ادامه داد: متخصصان ما در انرژی اتمی گفتند این طرح قابل مطالعه است . آمریکایی ها در ادامه طرحی آوردند که دانشمندان ما بررسی کردند و گفتند این آب سنگین نیست ، ماهیت راکتور آب سبک است و ما دوباره گفتیم نه.

وی تاکید کرد: دوباره ماه ها کشمکش داشتیم بالاخره متخصصین انرژی اتمی ما گفتند خود ما یک طرحی داریم که بر اساس آن، میزان تولید پلوتونیوم در راکتور پایین می آید، بر اساس این طرح، در قلب راکتور تغییراتی ایجاد می کنیم، آمریکایی ها گفتند شما بلد نیستید، ولی ما گفتیم که انجام می دهیم، پس از آن چندین جلسه میان دانشمندان ما و کارشناسان آنان برگزار شد.