به گزارش خبرگو ،دستیابی ایران به اهداف صادراتی از پیش تعیین شده در سال‌های قبل همواره با اما و اگر همراه بوده و عملیاتی نشده است، با این وجود آمار واردات سال به سال بیشتر شده و تنها در سال گذشته بیش از ۱۰ میلیارد دلار افزایش داشته است.البته گاه ممکن است اینگونه اعلام شود که صرف بالا بودن واردات نمی‌توان روند مبادلات تجاری کشورها را دارای اشکال دانست، زیرا کشوری مانند چین نیز علاوه بر اینکه بیشترین صادرات را دارد بزرگترین واردکننده هم به شمار می‌رود. اما اینکه واردات با چه آنالیزی صورت می‌گیرد قطعا موضوعی مهم به شمار می‌رود.
گاه ممکن است ارز کشور صرف واردات کالاهایی شود که مشابه داخلی آنها نیز در دسترس است، گاه هم ممکن است مانند برخی اقتصادهای موفق دنیا واردات به مواد اولیه‌ای با ارزش افزوده پایین مربوط شود که با فرآوری آنها هم اشتغال ایجاد می‌شود و محصولی با ارزش‌افزوده بالاتر تولید می‌شود.
افزایش ۳۴ درصدی واردات از اروپا
مروری بر آمارهای ۱۱ ماهه گمرکی ایران گویای آن است که در سال گذشته به طور مشخص در تجارت با کشورهای اروپایی دستاورد قابل دفاعی نداشته‌ایم و در شرایطی که واردات وزنی و ارزشی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به ترتیب ۶۴ و ۳۴ درصد افزایش داشته، ایران در صادرات به قاره اروپا از نظر وزن و ارزش به ترتیب ۳۳ و ۷ درصد کاهش را تجربه کرده است.
بدین ترتیب تا پایان بهمن‌ماه سال قبل، حجم صادرات ایران به اروپا معادل یک میلیارد و ۳۳۸ میلیون دلار و واردات از این کشورها ۹ میلیارد و ۷۹۳ میلیون دلار بوده است.
با توجه به واردات ۴۷ میلیارد و ۶۵۷ میلیون دلاری ایران در ۱۱ ماهه سال قبل می‌توان گفت ۲۰.۵۴ درصد از مجموع کالاهای وارداتی کشور از مبدأ اروپا وارد شده است. این در حالی است که سهم صادرات اروپا از مجموع صادرات کشور رقمی در حد ۳.۲ درصد است. از سوی دیگر آمارهای منتشر شده گویای آن است که در سال گذشته بازار ایران برای کشورهایی چون انگلستان گرم شده و واردات از این کشور ۱۴۷ درصد رشد داشته است.
آلمان با صادرات دو میلیارد و ۶۴۱ میلیون دلاری از نظر ارزش صادرات به ایران رشدی ۲۱ درصدی داشته و سوئیس با یک میلیارد و ۹۵۳ میلیون دلار(۷۲ درصد رشد ارزشی)، فرانسه با یک میلیارد و ۵۵۷ میلیون دلار (۷۹ درصد رشد صادرات)، هلند با یک میلیارد و ۳۲۶ میلیون دلار(۸۱ درصد رشد ارزشی)، ایتالیا با یک میلیارد و ۲۵۹ میلیون دلار (۱۶ درصد رشد صادراتی)، سوئد با ۶۵۶ میلیون دلار صادرات و رشدی ۱۳۲ درصدی، اسپانیا با صادرات ۳۶۷ میلیون دلاری و ۲۵ درصد رشد صادرات ارزشی از جمله کشورهای اتحادیه اروپا هستند که جزو ۲۰ صادرکننده اصلی ایران در ۱۱ ماهه سال قبل قرار داشته‌اند.
چرا تراز تجاری با اروپا تا این حد منفی است؟
مدیر کل دفتر اروپا و آمریکا سازمان توسعه تجارت به ارائه توضیحاتی در این زمینه پرداخت و تاکید کرد که مهم‌ترین دلیل منفی بودن تراز تجاری ایران با اتحادیه اروپا به تفاوت ساختار اقتصادی باز می‌گردد.
بهروز حسن الفت اظهار کرد: کشورهای اروپایی عمدتا از نظر صنعتی پیشرفته بوده و دارای تکنولوژی بالا هستند، برهمین اساس ما به صنعت آنها نیاز داریم و شاید این موضوع بیش از یک قرن است که وجود دارد. در تکنولوژی، ماشین آلات و صنعت ما براساس محصولات اروپایی شکل گرفته و در بسیاری صنایع از ماشین‌آلات اروپایی استفاده شده است، اما از زمان تحریم‌ها با اعمال محدودیت‌های صورت گرفته تا حدی شرایط تغییر کرد.
این مسئول سازمان توسعه تجارت افزود: اکنون پس از بحث برجام کمی فضا تغییر کرده و از یکسو شرکت‌های اروپایی علاقه‌مند به حضور در بازار ایران هستند و از سوی دیگر شرکت‌های ایرانی مایل به استفاده از تکنولوژی آنها هستند. برهمین اساس در سال‌های گذشته با کشورهایی مانند فرانسه و آلمان و تا حدودی ایتالیا قراردادهایی به امضاء رسید که به طور مثال در زمینه‌ی قطعات خودرو از آنها واردات داشته باشیم. این موضوع اگرچه تا حدی مشکل صنعت خودرو را در زمینه کیفیت برطرف می‌کند، اما به هر حال آمار قطعات منفصله افزایش یافته است.
وی ادامه داد: پس از فضای برجام قراردادهای ما با کشورهای اروپایی باعث شد که شاهد افزایش واردات آنها باشیم، اما در زمینه صادرات در سال ۱۳۹۵ وضعیت ایران به نسبت بهتر از سال گذشته بود، زیرا در آن سال یک موجودی در انبارها وجود داشت و ما توانستیم با اتکا به آنها صادرات بیشتری داشته باشیم.
فولادی که دیگر صادر نشد
به گفته مدیر کل دفتر اروپا و آمریکا سازمان توسعه تجارت، در زمینه فولاد و قطعات فولادی در سال ۱۳۹۵ با توجه به ظرفیت انبارها برای ما امکان صادرات بیشتری وجود داشت و بلافاصله پس از ایجاد گشایش‌های تجاری با دنیا این کالاها صادر شد، اما در سال گذشته این محصولات بیشتر صرف تولید داخل شد برهمین اساس حجم صادرات ایران به کشورهای اروپایی نسبت به سال قبل آن کاهش یافت.
الفت در پاسخ به این سوال که آیا با بهره‌گیری از محصولات کشاورزی یا بخش‌هایی مانند زعفران، پسته، فرش و سایر اقلامی که ایران در آنها مزیت دارد امکان افزایش آمار صادرات به اروپا وجود نداشته است؟ توضیح داد: این محصولات به شکل سنتی سال‌ها در بازار اروپا حضور داشته‌اند و اکنون نمی‌توان امید زیادی به آنها داشت که به طور مثال با کالاهایی مانند فرش، خشکبار یا زعفران مزیت زیادی در صادرات داشته باشیم. مزیت ما در صادرات با کالاهایی مانند محصولات پتروشیمی و صنعتی و فولادی ایجاد می‌شود و با صادرات محصولات کشاورزی نمی‌توان انتظار چندانی در جهش صادرات داشت.
وی ادامه داد: به عنوان مثال یک سال ممکن است که محصول پسته ما برای صادرات مناسب باشد، اما در سال بعد با توجه به شرایط کم‌آبی نتوان بر روی آن مانور داد.
۸۰ درصد صادرات اروپا تکنولوژیک است
این مسئول سازمان توسعه تجارت همچنین به مسائل بانکی اشاره کرد و گفت: همچنان مسائل بانکی با بسیاری از کشورها حل نشده باقی مانده است.
الفت به مذاکرات متعددی که با اتحادیه اروپا و کشورهای مختلف صورت گرفته اشاره و اظهار کرد:در برخی موارد با کشورهایی مانند اسپانیا، اتریش و بلژیک یک نقشه راه نیز برای همکاری‌های تجاری تهیه شده است. در مواردی مانند آلمان، لهستان، چک و فرانسه نیز در حال بررسی‌های دوطرفه هستیم و لازم است که این مذاکرات با تک تک کشورها پیش رود.
مدیر کل دفتر اروپا و آمریکا سازمان توسعه تجارت در پایان تاکید کرد: با تمام این تفاسیر این سوال جدی وجود دارد که چرا تراز تجاری ما با اروپا تا این اندازه منفی است که این موضوع همان‌طور که اشاره شد به بحث نیازهای تکنولوژیک ما باز می‌گردد، زیرا در حال حاضر حداقل در تجارت رسمی ۸۰ درصد صادرات کشورهای اروپایی به ایران را کالاهای تکنولوژیک تشکیل می‌دهند.
