به گزارش میراث آریا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رضا رحمانی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی این مطلب را در نشست تخصصی این پژوهشکده که به‌مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، اعلام کرد.
او از فعالیت‌های اجرایی، پژوهشی، ستادی، آموزشی، معرفی و اطلاع‌رسانی و همچنین ارتباطات علمی‌تخصصی به‌عنوان رئوس فعالیت‌های پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی نام برد و در توضیح فعالیت‌های اجرایی به فعالیت‌ها و خدمات آزمایشگاهی، تجهیز کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های پژوهشکده، برگزاری نمایشگاه و اقدامات حفاظتی و مرمتی اشاره کرد.
به گفته او، در سال گذشته روی حدود ۷۰۰ نمونه بالغ بر دوهزار خدمت آزمایشگاهی در بخش سال‌یابی و شناخت مواد انجام شده است.
او با اشاره به برگزاری نمایشگاه‌های مرتبط در کنار همایش و نشست‌های تخصصی پژوهشکده، از همکاری پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی در برگزاری نمایشگاه‌ها با مجموعه‌های میراث فرهنگی به ویژه کاخ موزه‌ها خبر داد.
او در ادامه به انجام اقدامات حفاظتی و مرمتی خاص و موردی روی اشیای خاص مثل مجموعه نادر، کاخ مرمر، پرچم زربافت منتسب به دوره زندیه و تابلو نقاشی قهوه‌خانه‌ای متعلق به استان سمنان اشاره کرد.
رحمانی افزود: «هر گروه بر اساس اولویت‌ها و نیازهای تعیین شده توسط پژوهشکده و شورای پژوهشی پژوهشگاه عناوین مختلفی را در زمینه طرح‌های پژوهشی به صورت موظفی یا امانی و پیمانی ارائه می‌دهد که در همین راستا در سال جاری گروه شناخت مواد ۱۱ عنوان، گروه سیاست‌گذاری (مرمت) ۲۵ عنوان و گروه سال‌یابی و محیط شش عنوان طرح پژوهشی ارائه کردند که هر کدام منجر به خروجی‌های مختلفی شد.»
او گفت: «با توجه به سند چشم‌اندازی که پژوهشگاه برای پژوهشکده‌ها ارائه کرده است، پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی برای انجام بهتر نیاز‌ها و وظایف خود به بهترین شکل به‌دنبال تغییر ساختار است.»
او در ادامه به توضیح فعالیت‌های ستادی این پژوهشکده پرداخت و از ارائه خدمات مشاوره به نهاد‌ها و سازمان‌های مختلف در زمینه فعال‌سازی و راه‌اندازی و تجهیز کارگاه و آزمایش‌های مختلف خبر داد.
او همچنین به آغاز همکاری با مراکزی خارج از حیطه سازمان از جمله بنیاد جانبازان اشاره کرد و گفت: «در کنار انجام اقدامات حفاظتی ضمن حفاری هیات‌های باستان‌شناسی، برنامه ۳۰۱۸ شامل بانک اطلاعاتی اشیای کشف‌شده از حفاری‌ها را به اتمام رساندیم.»
رحمانی افزود: «پژوهشکده در کنار طرح‌های پژوهشی که در استان‌ها اجرا می‌شد، به‌دنبال حضور فعال و نزدیک در استان‌ها بود و بازدید از استان‌های مختلف از جمله کردستان، لرستان، کهگیلویه و بویر احمد منجر به یکسری طرح‌های پژوهشی مشترک شد.»
او بازبینی از موزه‌ها و تهیه گزارش حفاظتی مرمتی استان‌ها از نگاه پژوهشی را یکی دیگر از اقدامات این پژوهشکده اعلام کرد و از سفر کار‌شناسان پژوهشکده برای بازدید از مردان نمکی به استان زنجان خبر داد.
او افزود: «در زمینه فعالیت‌های آموزشی پژوهشی در کنار ارائه مقاله‌ها، حضور در فعال در رویدادهای مختلف نیز یکی از الویت‌های پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی بود.»
رحمانی در ادامه از برگزاری یک دوره آموزشی برای کار‌شناسان و کارکنان کاخ گلستان، براساس تفاهم و توافق بخش آموزش سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خبر داد.
او حمایت از پایان نامه‌های دانشجویی و برگزاری نه دوره آموزشی و هفت نشست تخصصی را از دیگر اقدامات پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی اعلام کرد.
او همچنین به انتشار مجله «دانش حفاظت و مرمت» اشاره کرد و گفت: «مجموعه مقالات همایش‌های مختلف به صورت سی‌دی یا دیجیتال یا چاپ مکتوب منتشر شد.»
او افزود: «در یک سال اخیر ۱۰۰ عنوان کتاب مرجع خریداری شده و نمایشگاهی برگزار شد.»
او از تهیه ۱۰ عنوان دستورالعمل حفاظتی خبر داد و گفت: «این دستورالعمل‌ها با همکاری اداره کل موزه‌ها به سراسر کشور ابلاغ شد.»
رحمانی همچنین در زمینه ارتباطات علمی و تخصصی به همکاری پزوهشکده با انسیتو پاستور، سازمان پژوهش‌های علمی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه کاشان و مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی اشاره کرد.
نگاهی به برنامه‌های سال آینده
رحمانی درباره برنامه‌های پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی برای سال ۱۳۹۷، به ارتقا و بهینه سازی روش‌های حفاظتی اشاره کرد و از استفاده و ارتقا روش‌های بومی و سنتی برای انجام اقدامات حفاظتی‌مرمتی، دیجیتالی کردن و ارتقای مستندسازی به‌عنوان بخشی از این برنامه‌ها نام برد.
او بحث مبنای نظری را یکی از الویت‌های پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی دانست و گفت: «امیدواریم این طرح‌ها در نهایت منجر به تشکیل یک کمیته پژوهشی برای فعالیت در این زمینه خاص شود.»
او با اشاره به آغاز فعالیت‌های مفید در زمینه آیین‌نامه‌های فنی در خصوص نمایش، نگهداری و حفاظت آثار در موزه‌ها ابراز امیدواری کرد که با همکاری سایر نهادهای خارج از پژوهشکده و استفاده از امکانات داخلی طرح‌های مشترکی برای سال آینده تعریف شود.
او برگزاری همایش‌ها و کارگاه‌های تخصصی مشترک را از دیگر برنامه‌های آتی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی اعلام کرد.
رحمانی به کارگروه تخصصی گوهر و بلور اشاره کرد و از بررسی و مطالعاتی روی گوهر‌ها و بلورهای کاخ گلستان خبر داد.
او همچنین با اشاره به برگزاری نشست تخصصی در زمینه تعیین اصالت اشیا در آینده نزدیک اشاره کرد و گفت: «در زمینه مدیریت بحران با پژوهشکده سوانح و معاونت میراث فرهنگی همکاری نزدیکی داریم.»
او در ادامه از برگزاری دوره تخصصی مقابله با آفات خبر داد و گفت: «شرکت کنندگان در این دوره به عنوان بازوهای پژهشکده در سراسر کشور فعال هستند و در گزارش‌هایی وضعیت خود را برای دریافت مشاوره به پژوهشکده ارسال می‌کنند.»
بررسی جریان هنری دوران هخامنشی
درادامه نشست بهروز عمرانی معاون پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، جریان هنری دوران هخامنشی را مورد بررسی و مقایسه قرار داد.
او همچنین با اشاره به تاریخ دوره هخامنشی از ۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد به مقایسه زیگورات ۵ پله‌ای در چغازنبیل (حدود ۱۲۴۰-۱۲۵۰ پیش از میلاد) با مجموعه آرامگاه کوروش در پاسارگاد پرداخت و تعاملات فرهنگی این دوره با سایر فرهنگ‌ها را مورد بررسی قرار داد.
مسجد جامع کاشان یکی از قدیمی‌ترین بناهای ثبت‌شده
سخنران بعدی نشست رویا بهادری، عضو هیأت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی بود که با عنوان «مطالعات باستان سنجی بر روی گچبری محراب بزرگ و تزیینات مسجد جامع کاشان» به ایراد سخنرانی پرداخت.
او با اشاره به اینکه مسجد جامع کاشان یکی از قدیمی‌ترین بناهای ثبت شده دوران اسلامی است، از شناسایی تزیینات، بقایای رنگ و چند قطعه آجر در جریان مرمت‌ها و لایه برداری‌های قسمت زیرین محراب خبر داد.
او هدف از این بررسی را مطالعه تزیینات و گچبری، تعیین قدمت و مراحل ساخت و مرمت، شناسایی رنگدانه‌ها و بست به کار رفته در تزیینات محراب قدیمی و محراب دوره زندیه، شناسایی نوع گچ و روش اماده سازی آن اعلام کرد.
در ادامه نشست پرستو نعیمی، مسول بخش حفاظت و مرمت فلز به مرور کلی فعالیت‌های صورت گرفته در پروژه مطالعه و حفاظت مجسمه نادر شاه پرداخت.
او با اشاره انجام فاز اول و دوم پروژه مطالعه و حفاظت مجسمه نادر شاه، از آغاز فاز سوم در آینده نزدیک خبر داد و گفت: «در این فاز وارد مرحله اجرا خواهیم شد.»
به گفته او، مجسمه نادرشاه با نظارت استاد صدیقی در سال ۱۳۳۹ در ایتالیا ساخته شده و قطعات در ایران به هم جوش داده شده است.
بررسی مجموعه عکاسی پایه شیشه‌ای آلبوم خانه کاخ گلستان
در ادامه نشست سحر نوحی، مسول بخش FT-FR پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی به بررسی مجموعه عکاسی پایه شیشه‌ای آلبوم خانه کاخ گلستان پرداخت.
او با اشاره به وضعیت نامناسب نگهداری از این مجموعه گفت: «این در حالی است که اقدامات ارزشمندی در این زمینه انجام شده و برنامه‌های ساماندهی در حال انجام است.»
او افزود: «همزمان با ساماندهی در آلبوم خانه کاخ گلستان، پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی نیز برای تهیه شناسنامه آثار به بررسی و آسیب‌شناسی مجموعه عکاسی پایه شیشه‌ای پرداخت.»
او با اشاره به اینکه آلبوم خانه کاخ گلستان دارای عکس‌هایی ازدوره سلطنت دوره قاجار و آلبوم‌های اهدایی عکاسان خارجی است، از وجود حدود ۱۵۲۰ آلبوم عکس و حدود ۹هزار شیشه در این آلبوم خانه خبر داد.
به گفته نوحی، آلبوم خانه کاخ گلستان مربوط به۱۷۰ سال پیش، دومین مخزن عکس و فیلم بعد از موزه بریتانیا محسوب می‌شود.
حفاظت پیشگیرانه در مخازن
ماندانا طیبی، مسول بخش میکروسکوپی، سخنران بعدی نشست بود که به ارایه توضیحاتی درباره حفاظت پیشگیرانه در مخازن، مورد مطالعاتی چادرهای قاجاری کاخ موزه گلستان پرداخت.
او در توضیح حفاظت پیشگیرانه گفت: «این حفاظت مجموعه اقداماتی است که از طریق برنامه ریزی، اجرای تدابیر و روش‌هایی برای کاهش فرسودگی و آسیب دارایی‌های فرهنگی انجام می‌شود که شامل ایجاد شرایط محیطی مناسب، زمان و مکان مناسب برای ارائه آثار، آماده‌سازی مقابله با بحران و به کارگیری روش‌های استاندارد در حمل و نقل و بهره برداری است.»
او درباره ضرورت حفاظت پیشگیرانه در مخازن نیز گفت: «بسیاری از آثاری که در مخازن نگهداری می‌شوند، بسیار نفیس هستند و می‌توانند به عنوان پشتیبانی برای موزه‌ها با عملکرد نمایشگاهی یا پژوهشی مورد استفاده قرار بگیرند.»
او افزود: «این در حالی است که در بسیاری از موارد حفاظت خوبی وجود ندارد و یکی از این مخازن محل نگهداری چادرهای قاجاری است.»
در ادامه نشست فتح‌اله نیازی، مسول بخش حفاظت و مرمت نقاشی با عنوان «حفاظت و مرمت تابلوهای نقاشی ساختمان مرکزی مجمع تشخیص مصلحت نظام (کاخ مرمر)» به ایراد سخنرانی پرداخت.
به گفته او، این طرح پژوهشی اجرایی از طرف اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری واگذار شد و زیر نظر پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی اجرا شد.
او انجام اقدامات حفاظتی مرمتی روی این تابلو‌ها که در ساختمان مرکزی کاخ مرمر نگهداری می‌شدند، را از اهداف اصلی این طرح دانست و گفت: «این تابلوهای نقاشی رنگ روغن دچار آتش سوزی شده بودند و متاسفانه برخی از تابلو‌ها به طور کامل از بین رفته بودند.»
نیازی از مرمت ۱۳ تابلو نقاشی خبر داد و گفت: «برخی از این تابلو‌ها حتی حدود ۳۰درصد یا ۶۰-۷۰ درصد سوخته بودند.»
شکوفه مصباحی، مسئول بخش حفاظت و مرمت فرش، سخنران بعدی نشست بود که به ارایه توضیحاتی درباره طراحی نخستین نمایشگاه فرش در مجموعه جهانی کاخ گلستان پرداخت.
او در زمینه لزوم شکل گیری نمایشگاه فرش در کاخ گلستان، باید‌ها و نباید‌های تغییر کاربری یک مکان تاریخی، طراحی مکان نمایشگاه، طراحی شیوه نمایش قالیچه‌ها در نمایشگاه، پژوهش، بررسی و انتخاب آثار، انتخاب سناریوی نمایشگاه و نحوه طراحی چیدمان آثار توضیحاتی ارائه کرد.
در این نشست همچنین از طرح‌های بر‌تر سال ۹۵-۹۶ تقدیر شد.
همزمان با این نشست، نمایشگاه عکس پاسارگاد از ناصر میزبانی نیز در محل پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد.
منبع:میراث آریا
