به گزارش خبرگو ، به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، علیرضا انیسی عضو هیئت علمی پژوهشگاه امروز چهارشنبه ۶ دی ۹۶ با طرح این مطلب در نشست تخصصی «زلزله و میراث‌فرهنگی» به برگزاری نخستین همایش زلزله با موضوع مقاوم‌سازی بناهای تاریخی، در سال گذشته اشاره کرد و گفت: «خوشبختانه به‌رغم همه مشکلات نتایج نسبتا موفقی به‌دست آمد و عده زیادی از همکاران در این همایش حضور پیدا کرده و نکاتی را در قالب سخنرانی ارائه کردند که امیدواریم به زودی چاپ شود.»
او در ادامه از برگزاری دومین همایش زلزله با موضوع مقاوم سازی بناهای تاریخی در سال آینده خبر داد و گفت: «این همایش به ایجاد دید وسیع‌تری درباره بناهای تاریخی و موضوع زلزله کمک خواهد کرد.»
او با ابراز تاسف از غفلت درباره موضوع زلزله گفت: «ما هرگز جدی به زلزله نمی‌پردازیم و اگرچه در سخن آن را مهم می‌دانیم اما در عمل به آن توجهی نمی‌شود.»
او با تاکید بر لزوم تغییر دیدگاه درباره زلزله گفت: «باید دقت کنیم که چیزی به نام سانحه و حادثه بسیار جدی بوده و مقدمه رخداد یک بحران محسوب می‌شوند.»
انیسی در ادامه به فقدان نیروی انسانی ماهر و آگاه به موضوع زلزله در حوزه میراث‌فرهنگی اشاره کرد و یکی از دلایل این امر را سختی موضوع و نبود تجربه لازم در این مقوله در کشور دانست.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، نبود آموزش لازم در سطح دانشگاهی را از دیگر مشکلات موجود در این حوزه دانست و گفت: «متخصصان در حوزه ساختمان و مهندسی سازه فعال هستند با سیستم‌های سنتی سازه‌ای ناآشنا هستند و حتی آن‌ها را قبول ندارند و گاه دخالت‌های آن‌ها باعث تخریب بیشتر و تزلزل اثر می‌شوند.»
او در ادامه با اشاره به آشنایی بسیار کلی متخصصان مرمت درباره زلزله، از حذف دروس «مدیریت بحران و بناهای تاریخی» و «مقاوم‌سازی بناهای تاریخی دربرابر زلزله» در رشته مرمت انتقاد کرد.
او با اشاره به وجود بروکراسی بسیار سخت در نظام دستگاه اداری، این بروکراسی باعث می‌شود پیشنهاد همکاری به سایر نهاد‌ها بسیار سخت و طولانی باشد.
به گفته او در قرن ۲۱ در حوزه حفاظت از بناهای تاریخی و میراث‌فرهنگی، دو موضوع «مدیریت بحران با هدف کاهش اثرات حوادث بر انسان و جامعه انسانی» و «توسعه پایدارو نقش میراث‌فرهنگی» است.
او در ادامه پیشنهاد ایجاد پایگاه پژوهشی مدیریت بحران و میراث‌فرهنگی در پژوهشگاه را مطرح کرد.
موزه‌ها و چالش زلزله
شهرزاد امین شیرازی، عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در ادامه نشست با عنوان «موزه‌ها و چالش زلزله» به ایراد سخنرانی پرداخت.
او با اشاره به اینکه ایران در منطقه خاورمیانه بعد از ترکیه دومین کشوری است که تحت تاثیر زلزله قرار می‌گیرد، گفت: «بیشتر زلزله‌های ثبت‌شده در ایران در فاصله زمانی از نیمه نخست سال ۲۰۱۴ میلادی، ژرفایی از صفر تا ۲۵ کیلومتر داشته است به عبارت دیگر هر چقدر بزرگی زلزله کم باشد به دلیل ژرفای پایین، تاثیرات تخریبی و مخرب بیشتری می‌تواند داشته باشد.»
او افزود: «به همین دلیل تهران و ایران در نقشه آسیب پذیری جمعیتی دربرابر زلزله در منطقه بسیار بحرانی قرار می‌گیرد.»
او با استناد به مطالعات و علم و اسناد گفت: «در حال حاضر ما با خطر بالایی روبرو هستیم خطری که باید شناخته شده و ماهیتش شناسایی شود تا بلکه بتوانیم از تاثیرش کم کرده و واکنش‌های مناسبی را نشان دهیم.»
او علت قرارگیری تهران در قسمت بحرانی روی نقشه آسیب‌پذیری جمعیتی دنیا گفت: «تهران شهری در محاصره گسل‌هاست.»
او با اشاره به اینکه تخریب زلزله، تخریبی ایستاست گفت: «تبعات زلزله به‌صورت دومینو دامنگیر موزه‌ها هم خواهد شد.»
او افزود: «در برخی از قسمت‌ها بعد از زلزله بحران آتش‌سوزی را خواهیم داشت چون همه تهران لوله‌کشی گاز شهری دارد و از این بابت بسیار آسیب پذیریم و آمادگی خاموشی آتش به‌صورت گسترده در شهر تهران وجود ندارد.»
او با اشاره به آسیب پذیری آثار موزه‌ها نسبت به آبی که برای خاموشی آتش استفاده می‌شود، از طغیان عوامل بیولوژیک، سرقت، جابه‌جایی نامناسب آثار را به عنوان تبعات زلزله در موزه‌ها نام برد و تاکید کرد: «تبعات زلزله به‌شدت آسیب رسان هستند و دامنه آسیبی آن‌ها بسیار پویا و گسترده است.»
او افزود: «تیم‌های بحران نیاز به پشتیبانی قوی و مطمئن دارند و این پشتیبانی درست تنها در صورت وجود پروتکل‌ها، قوانین و مقررات مدیریت بحران امکان پذیر است.»
او نسبت به جایگاه اجتماعی موزه‌ها در زمان بحران هشدار داد و گفت: «در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت که دغدغه نیروهای امدادی و حفاظتی، مراقب از موزه‌ها باشد.»
او با اشاره به طراحی نشدن شبکه پشتیبانی گفت: «اگر به طور مثال یکی از موزه‌ها در منطقه ۱۲ دچار مشکل شود، به هیچ عنوان شبکه پشتیبانی برای آن طراحی نشده است و باید به طور جدی به آن فکر کرد.»
ضرورت تهیه گزارش‌های فنی در میراث‌فرهنگی
سخنران بعدی ناصر نوروز‌زاده چگینی عضو هیئت مدیریه ایکوموس ایران بود که درباره تهدید‌ها، تنگنا‌ها و فرصت‌های پس از زلزله سخن گفت.
او با اشاره به کار‌شناسی نبودن گزارش‌هایی که در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری درباره سوانح به مدیریت‌ها ارسال می‌شود، گفت: «این گزارش‌ها بیشتر گزارش‌های اطلاعاتی و گزارشی از اتفاقات و تخریب‌هاست.»
او هدف از ارسال این گزارش‌ها را دریافت اعتبار برای مرمت این آثار اعلام کرد.
چگینی پیشنهاد داد: «در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، مانند سایر سازمان‌ها گزارش‌های فنی با حضور متخصصان تهیه و چاپ شده و به عنوان اسناد ملی باقی بماند.»
او با اشاره به وجود ۹ گسل اصلی در کشور، به تشریح این گسل‌ها پرداخت و با تاکید بر لزوم توجه به این گسل‌ها گفت: «بسیاری از محوطه‌های زیستی ما در مسیر این گسل‌ها قرار دارند و اگر آماده نباشیم صدمات زیادی به ما خواهد زد.»
او با اشاره به وجود زلزله‌ها در مشاهدات باستان‌شناسی در نقاط مختلف ایران گفت: «به طور مثال در بویین زهرا از هزاره سوم زلزله اتفاق افتاده و در آق تپه در عشق آباد ترکمنستان در هزاره دوم زلزله رخ داده است.»
او همچنین از اشاره متون درباری دوره آشوری به زلزله و مرمت بنا‌ها بعد از زلزله در قرون ۱۲ و ۱۳ قبل از میلاد خبر داد.
چگینی در ادامه به تهدیدهایی که زلزله در جامعه دارد اشاره کرد و گفت: «در بازدید از مناطق زلزله زده شاهد بودیم که آثار خسارت زیادی ندیده بودند اما زندگی مردم به شدت آسیب دیده بود و همین آسیب به زندگی مردم می‌تواند در آینده باعث تغییراتی در سبک زندگی، فرهنگ و نوع نگاه مردم و سازه‌هایشان شود.»
او افزود: «در حوزه میراث‌فرهنگی نه تنها در زمینه رصد بناهای تاریخی مسئول هستیم بلکه باید به تخریب‌هایی که در فضای زندگی مردم به وجود آمده نیز توجه کنیم مردمی که سنت‌ها، آداب و زندگی خاص خود را دارند و زلزله سنت‌ها و آداب و زندگی آن‌ها را مورد تهدید قرار داده است.»
عضو هیئت مدیره ایکوموس ایران با اشاره به تخریب روستا‌ها در اثر زلزله کرمانشاه گفت: «در برخی موارد از روستاییان خواسته می‌شود در محل دیگری خانه‌های خود را بنا کنند که‌گاه این محل روی محوطه تاریخی است و همین امر بسیار آسیب رسان خواهد بود و باعث از بین رفتن محوطه تاریخی می‌شود.»
او همچنین از روستاهایی خبر داد که بر روی محوطه تاریخی قرار داشته و براثر زلزله تخریب شده‌اند و از آن‌ها خواسته می‌شود همان جا را بازسازی کنند که این امر نیز به معنای نابودی محوطه تاریخی خواهد بود.
او در پایان تأکید کرد که می‌توان از این فرصت بهره برد و با همکاری بنیاد مسکن تصمیمات درستی اتخاذ کرد.
منبع:میراث آریا
