به گزارش خبرگو ، و به نقل از سیناپرس، تولید و واردات محصول‌های کشاورزی تراریخته برای مصرف خوراکی یکی از چالش‌های حوزه کشاورزی و تجاری کشور است که منتقدان و موافقان در خصوص ضررها یا فایده‌های آن، بحث‌های مختلفی را مطرح می‌کنند.
مخالفان محصول‌های تراریخته معتقدند برای تولید یا مصرف آن در کشور، آزمایش‌های لازم انجام نشده است و نمی‌توان سفره مردم را با محصولات غذایی شبهه‌دار پر کرد. از طرف دیگر، موافقان محصولات تراریخته می‌گویند که منتقدان برای مخالفت خود هیچ‌گونه سند علمی ارائه نمی‌کنند و مخالفتشان مبنای مستدلی ندارد.
موافقان چه می‌گویند؟
دکتر «محمدعلی ملبوبی»، معاون فناوری و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری، یکی از موافقان تولید این محصول‌هاست که می‌گوید: «گیاهان تراریخته، گیاهانی هستند که ما به‌طور مهندسی‌شده به آن‌ها ژن‌های مفید منتقل می‌کنیم؛ در این علم روش‌هایی برای شناسایی ژن مفید (ژن‌هایی که دارای صفات موردنظر در بحث کشاورزی هستند) وجود دارد. ما این صفت‌های خوب و مدنظر کشاورزی را شناسایی و مهندسی‌شان می‌کنیم و بعد تصمیم می‌گیریم که این ژن‌ها در کدام بافت و چه میزانی بیان شوند تا کمترین تغییرها در گیاه به وجود بیاید، ضمن اینکه این صفت‌ها مقاوم به آفت هم باشند.»
دکتر ملبوبی که رئیس پیشین انجمن بیوتکنولوژی است، می‌افزاید: «ما اکنون به غذاهای سالم نیاز داریم. امنیت غذایی (شامل دو مقوله کفایت و سلامت) برای ما یک اصل است. این مسئله با استقلال کشورمان گره خورده است. قطعا ما اگر غذای کافی تولید نکنیم، استقلالمان در مذاکره‌های بین‌المللی زیر سؤال می‌رود؛ بنابراین ما باید گیاهانی داشته باشیم که محصول بیشتری می‌دهند و از سم کمتری استفاده می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «طبق آمارهای جهانی، هم‌اکنون میزان مصرف سموم به دلیل استفاده از گیاهان تراریخته کاهش پیدا کرده است. ما اکنون گیاهان تراریخته مقاوم به آفت داریم که برای کشت و پرورش آن‌ها دیگر از سم استفاده نمی‌کنیم. از سوی دیگر، گیاهان مقاوم به علف‌کش هم داریم که مجبوریم برای مقابله با آن‌ها از سم استفاده کنیم، اما ما این موضوع را مهندسی می‌کنیم که از کدام سم استفاده کنیم تا کمترین خطر را ایجاد کند و مصرف سمشان کمتر باشد. متأسفانه اکنون امنیت غذایی ما در خطر است و ما در کفایت و سلامت غذایی مشکل داریم؛ بنابراین ضرورت دارد کشور ما نیز به این مسئله ورود پیدا کند.»
منتقدان چه می‌گویند؟
دکتر «علی کرمی»، استاد بیوتکنولوژی پزشکی و مهندسی ژنتیک در دانشگاه علوم پزشكی بقيه‌ا...(عج) به عنوان یکی از منتقدان محصول‌های تراریخته می‌گوید: «طی ۱۰ سال گذشته، محصول‌های تراریخته مختلفی در سفره غذایی مردم وارد شده است بدون اینکه به مردم اطلاع داده شود و هیچ برچسبی بر محصول‌ها نبوده تا مردم مطلع و حق انتخاب داشته باشند. از همه دردناک‌تر، مراجع نظارتی مثل مرکز غذا و داروی کشور فاقد آزمایشگاه و توانمندی آزمایش و تشخیص محصول‌های تراریخته است. در گمرک‌های ما که حجم عظیمی از محصول‌های تراریخته وارد می‌شود، آزمایشگاه تراریخته وجود ندارد. با بحث‌ها، مقاله‌ها، مصاحبه‌ها و نقدهایی که دانشمندان مستقل طی یک سال گذشته مطرح کرده‌اند، اخیرا فعالیت‌هایی برای بررسی آزمایشگاهی و ایجاد آزمایشگاه آنالیز مقدماتی در گمرک‌ها شروع شده است؛ آن‌هم با ۲۰ سال تأخیر.»
برچسب‌گذاری محصول‌های تراریخته
در پی انتقادهای واردشده مبنی بر نداشتن هیچ برچسبی به روی محصولات تراریخته جهت کسب آگاهی مردم، «وحید مفید»، سرپرست اداره‌کل امور فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی طی بخشنامه‌ای به معاونین غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، خواستار اجرایی شدن مفاد دستورالعمل اجرایی حداقل ضوابط برچسب‌گذاری فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی در خصوص محصول‌های تراریخته تولیدی و وارداتی شد.
در این دستورالعمل آمده است: «چنانچه برچسب‌گذاری دقیق مطابق این ضابطه روی محصول‌های تراریخته توسط واردکنندگان و تولیدکنندگان رعایت نشود، مجوزهای بهداشتی آن‌ها توسط سازمان غذا و دارو تعلیق خواهد شد و در اختیار مراجع قانونی قرار داده می‌شوند.»
ادعاهایی که پایه علمی ندارند
اخیرا برخی شبکه‌های مجازی، ادعاهایی کذب و غیرعلمی درباره محصول‌های تراریخته منتشر کرده‌اند که ضمن تشویش اذهان عمومی، باعث شده است تا بار دیگر بحث سلامت محصول‌های کشاورزی تراریخته به میان بیاید.
دکتر «سید حسن هاشمی»، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این مورد گفته است: «تراریخته نوعی تکنولوژی و علم است و موافقان و مخالفانی دارد؛ اما بحث ترایخته باید در محیط‌های علمی، کارشناسی و تخصصی مطرح شود. محصول‌های تراریخته ضررها و فایده‌هایی دارد و باید مراقب باشیم در جایی که به ذخیره ژنتیکی کشور آسیب می‌زند، ورود پیدا نکند و از آن دوری کنیم و در مواردی که بشر راهی ندارد، از آن استفاده کنیم.»
وزیر بهداشت می‌گوید: «محصول‌های تراریخته توسط آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد بررسی می‌شود، اما اصل محصول‌های تراریخته چیزی نیست که یک وزیر مانند وزیر جهاد کشاورزی یا بهداشت یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در مورد آن اظهارنظر کند؛ بلکه تراریخته بحثی علمی است و باید اجازه دهیم این موضوع‌ها در محیط‌های علمی، کارشناسی و تخصصی بررسی شود.»
دکتر «مصطفی قانعی»، دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری نیز در مورد اخباری مبنی بر «دم درآوردن انسان‌ها بر اثر مصرف محصول‌های تراریخته» منتشر شده است، می‌گوید: «پدیده دم درآوردن و شیوع بیماری‌های مختلف ناشی از مصرف محصول‌های تراریخته دروغ است و نباید به این‌ها اعتنا کرد، چون قوت و پایه علمی ندارند. دروغ به راحتی قابل‌انتشار است و هیچ فرد عاقلی به دروغ واکنش نشان نمی‌دهد.»
او همچنین درباره خبری مبنی بر شیوع انواع بیماری‌ها مانند سرطان و بیماری‌های گوارشی و کبدی که بر اثر مصرف محصول‌های تراریخته در افراد ایجاد می‌شود، می‌گوید: «این موضوع هم مانند موضوع قبلی در فضای علمی نیست که بخواهیم در مورد آن بحث کنیم. هر موضوع موردبحثی باید یک قوت علمی داشته باشد تا پتانسیل بحث در آن به وجود بیاید؛ مطرح کردن چنین مباحثی شاید یک موضوع رقابتی باشد که ورود دانشمندان به این عرصه صلاح نیست.»
